Neurodydaktyka. Od wiedzy neurobiologów do praktyki szkolnej

Różnorodność punktów widzenia jest zabezpieczeniem na przyszłość, gwarantem, że jakakolwiek by ona nie była, znajdą się wśród nas tacy, których nie zaskoczy.
(dr Marek Kaczmarzyk)

O czym rozmawiamy

• o metodach nauczania, które oparte są na potencjale poznawczym tkwiącym w każdym uczniu
• o szkolnych sytuacjach kryzysowych w kontekście uwarunkowań neurobiologicznych
• o wybranych metodach i technikach nauczania i uczenia się

Co poznamy     

• podstawową wiedzę z zakresu neuronauk wykorzystywaną w procesie uczenia (się)
• główne etapy rozwoju centralnego układu nerwowego człowieka
• związki pomiędzy stanami mózgu ludzi w różnym wieku a ich preferencjami i możliwościami poznawczymi
• znaczenie uwagi oraz motywacji ucznia i mechanizmy ich działania
• możliwości wykorzystywania strategii memetycznych do wzmacniania siły oddziaływań dydaktycznych
• metody budzenia mózgu i mobilizowania go do współpracy

Co zyskamy

• zrozumienie możliwości poznawczych uczniów
• wzbogacenie własnego warsztatu pracy o metody nauczania przyjazne mózgowi
• wzmocnienie własnej efektywności dydaktycznej
• przekonanie, że każdy uczeń to urodzony odkrywca, a naszą rolą jest obudzenie i pokierowanie jego ciekawością poznawczą

Moduł I - NEURODYDAKTYKA – JAK WYKORZYSTAĆ POTENCJAŁ UCZNIA

• Rozwój mózgu w czasie ontogenezy
  • Charakterystyka działania mózgu na różnych etapach rozwoju
• Mózg nastolatka – okres krytyczny
  • Czego NIE POTRAFI nastolatek. 
• Mózg dorosłego – rozwiązywanie problemów na podstawie utrwalonych wzorców
• Neurobiologiczna skuteczność metod dydaktycznych
• Mechanizmy lustrzane. Odpowiedzialność „lustrzana” opiekuna.
  • Odkrycie, znaczenie ogólne, znaczenie dydaktyczne
• Skalowanie mechanizmów lustrzanych

Moduł II - PAMIĘĆ I UWAGA

• Rodzaje pamięci i mechanizmy neurologiczne zapamiętywania
  • Zmiany w sieci neuronalnej, prowadzące do utrwalania śladów pamięciowych
• Trwałość śladów pamięciowych a czas i intensywność odświeżania. „Górka” zapamiętywania
• Pamięć robocza jako nasze okno na świat
  • Pojemność pamięci roboczej i testy pamięci
  • Dlaczego definicje nie mogą być długie?
• Różne modele pamięci roboczej i ich użyteczność
• „Uwagowe” koncepcje pamięci roboczej, dlaczego nastawienie wpływa na zapamiętywanie?
• Filtry pamięciowe

Moduł III - MATEMATYK CZY POETKA, CZYLI PŁEĆ W SZKOLE

• Płeć a zdolności poznawcze
  • Problem motywacji w grupach jednopłciowych i mieszanych
  • Znaczenie zależnych od płci zdolności poznawczych w praktyce szkolnej
  • Zależne od płci nauczycieli osiągnięcia szkolne uczniów
• Znaczenie nastawień w procesie nauczania, istotność statystyczna zależności
• Co może decydować o różnych osiągnięciach szkolnych u osób różnej płci

Moduł IV - DYSKRETNY UROK OCENY. CZY UCZNIOWIE MUSZĄ ŚCIĄGAĆ?

• Ocena jako naturalna kompetencja gatunku ludzkiego
  • Naturalne znaczenie oceny
  • Powszechność oceniania w gatunkach społecznych
  • Znaczenie kompetencji oceniania a struktura społeczna
• Specyfika oceny szkolnej
  • Szczególny charakter subśrodowiska szkolnego i znaczących w nim kompetencji
  • Nieadekwatność kompetencji lokalnych
  • Rozproszone strefy wpływów społecznych
  • Odpowiedź na duże znaczenie lokalne kompetencji
  • Maksymalizacja a optymalizacja wykonania zadań
• Powszechność zjawiska ściągania a inherentny charakter potrzeby
  • Ściąga jako rozwiązanie lokalnego problemu
  • Kto ściąga i dlaczego robią to także najlepiej przygotowani?

Moduł V - MEMETYKA SZKOLNA. AUTORYTET MEMETYCZNY

• „Memy” jako jednostki dziedziczenia pozagenowego, kultura jako przepływ memów
• Memetyczny „darwinizm”
• Źródła i znaczenie memotypów
  • Memotyp w ruchu, zmienność i skłonność do modyfikacji
  • Ludzki umysł jako źródło memów
• Memetyczny nauczyciel
  • Stopień kontroli i oceny ze strony uczniów
  • Nauczyciel jako obiekt oceny memotypu
  • Werdykty i komunikaty uczniów
• Nauczyciel jako źródło memów
  • Autorytet nauczyciela a autorytet celebryty
  • Autorytety urojone a bariery memetyczne
• Zmiany w mechanizmach przyswajania mememów zachodzące z wiekiem
  • Kiedy umysł rośnie w siłę (umysł 50+)
  • Memetyczne wzorce zachowania a poszukiwanie nowości
  • Memetyczny „układ odpornościowy”

Moduł VI - "KIJ I MARCHEWKA". O ZNACZENIU STRESU I JEGO NASTĘPSTWACH

• Układ kary i nagrody
• Niesymetryczne działanie bodźców, eustres i dystres
• Mobilizacja a dezorganizacja
• Płaty przedczołowe w stresie, struktura i funkcje, systemy Go/NoGo
• Motywacja i działanie demotywujące stresu
• Badanie stresu fizjologicznego
• Czym jest stres na poziomie energetyki organizmu

Prowadzący zajęcia: dr Marek Kaczmarzyk, prof. UŚ w Katowicach - memetyk, propagator dydaktyki ewolucyjnej, dziedziny zajmującej się wyodrębnieniem, rozpoznaniem i praktycznym wykorzystaniem wpływu mechanizmów ewolucyjnych (zarówno ewolucji biologicznej, jak i kulturowej) na procesy uczenia się i nauczania; autor książek Zielony mem (2012), Szkoła neuronów: o nastolatkach, kompromisach i wychowaniu (2017), Unikat. Biologia wyjątkowości (2018), Szkoła memów. W stronę dydaktyki ewolucyjnej (2018), Strefa napięć. Historia naturalna konfliktu z nastolatkiem (2020)